Ra mắt hơn hai thập kỷ trước, bộ phim gắn mác 18+ “The Brown Bunny” (2003) vẫn tiếp tục là một tác phẩm khơi dậy những cuộc tranh luận gay gắt trong giới điện ảnh. Không chỉ là một sản phẩm điện ảnh độc lập của Mỹ, nó còn được xem là một trong những tác phẩm gây nhiều ý kiến trái chiều nhất ở đầu thế kỷ 21, đặc biệt sau buổi công chiếu đầy tai tiếng tại Liên hoan phim Cannes.
Bộ phim này là đứa con tinh thần của Vincent Gallo, người đảm nhận vai trò biên kịch, đạo diễn, dựng phim, sáng tác nhạc và đồng thời là diễn viên chính. Ngay lập tức, “The Brown Bunny” trở thành tâm điểm chú ý trong cộng đồng điện ảnh bởi cảnh quay tình dục chân thật giữa Gallo và nữ diễn viên Chloë Sevigny – một cảnh hoàn toàn không sử dụng kỹ xảo hay bất kỳ sự mô phỏng nào.
Cảnh tình dục thật gây chấn động liên hoan phim Cannes
“The Brown Bunny” theo dõi hành trình của Bud Clay, một tay đua mô tô chuyên nghiệp, trên con đường xuyên nước Mỹ để đến California sau một chặng đua. Trong suốt chuyến đi, anh có những cuộc gặp gỡ thoáng qua với nhiều phụ nữ, nhưng tâm trí anh luôn bị ám ảnh bởi ký ức về Daisy, người bạn gái cũ. Bộ phim có nhịp điệu chậm rãi, hình ảnh mang đậm phong cách tối giản, tận dụng ánh sáng tự nhiên và sử dụng rất ít lời thoại.
Trong phần lớn thời lượng phim, nhân vật Bud sống trong sự im lặng và những suy tư sâu kín, cho đến khi cuộc hội ngộ cuối cùng với Daisy hé lộ một sự thật đau lòng về quá khứ chung của họ. Chính trong phân đoạn này, một cảnh tình dục không hề giả tạo đã diễn ra, trở thành tiêu điểm của những tranh cãi lớn nhất trong sự nghiệp của cả hai diễn viên chính.
Tại Liên hoan phim Cannes năm 2003, “The Brown Bunny” đã vấp phải sự phản ứng tiêu cực mạnh mẽ ngay sau buổi chiếu ra mắt. Trong một cảnh quay kéo dài, nhân vật Daisy do Chloë Sevigny thủ vai đã thực hiện hành vi tình dục bằng miệng với nhân vật Bud do Gallo đảm nhận. Điều gây sốc là đây là một cảnh 18+ hoàn toàn không có sự can thiệp của kỹ xảo, không hề mô phỏng, mà là một hành động thực tế giữa hai diễn viên, được quay cận cảnh và giữ nguyên trong bản phim chính thức trình chiếu.
Theo tạp chí Variety, việc một đạo diễn đồng thời là nam diễn viên chính tự tay viết kịch bản, đạo diễn và thực hiện một cảnh nóng thật với bạn diễn nữ đã đặt ra nhiều câu hỏi về khía cạnh đạo đức và nghệ thuật, gây nên một làn sóng tranh luận sôi nổi về tính hợp lý của cảnh quay trong bối cảnh tổng thể của bộ phim. Nhiều nhà phê bình đã lên tiếng chỉ trích, gọi đây là “hành vi lạm dụng quyền lực sáng tạo” (theo tờ The Guardian năm 2003), trong khi một số ít ý kiến lại cho rằng cảnh quay mang một ý nghĩa biểu tượng sâu sắc về sự trần trụi trong cảm xúc.
Roger Ebert, một nhà phê bình điện ảnh kỳ cựu của tờ Chicago Sun-Times, ban đầu đã gọi “The Brown Bunny” là “bộ phim tồi tệ nhất trong lịch sử Liên hoan phim Cannes”, nhận xét rằng nó “tự phụ, hỗn loạn và trống rỗng”. Tuy nhiên, sau khi Gallo tiến hành chỉnh sửa và rút ngắn phiên bản phim, Ebert đã xem lại và đánh giá bộ phim cao hơn, gọi nó là “một tác phẩm đáng để suy ngẫm về sự mất mát”. Mặc dù vậy, ông vẫn khẳng định rằng cảnh quan hệ tình dục thật là “không cần thiết về mặt điện ảnh”.
Trang The New York Times đã bình luận rằng bộ phim đã “thách thức mọi ranh giới về sự phân biệt giữa nghệ thuật và đời thực”, đồng thời đặt ra nghi vấn về động cơ thực sự của Gallo khi quyết định giữ lại cảnh nóng trần trụi đó trên màn ảnh.
Sự nghiệp nữ diễn viên chính bị ảnh hưởng tiêu cực
Vào thời điểm tham gia “The Brown Bunny”, Chloë Sevigny là một trong những nữ diễn viên trẻ đầy triển vọng và được đánh giá cao sau thành công của bộ phim “Boys Don’t Cry” (1999). Tuy nhiên, việc cô thực hiện cảnh nóng thật với Vincent Gallo đã gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự nghiệp của cô.
Trong một cuộc phỏng vấn với tạp chí The Village Voice vào năm 2003, Sevigny đã bày tỏ rằng cô “không hề hối tiếc” và “hoàn toàn đồng ý khi tham gia cảnh quay”, vì cô tin tưởng vào dự án và tầm nhìn của đạo diễn. Thế nhưng, sau đó, nữ diễn viên đã thừa nhận rằng cô đã bỏ lỡ nhiều cơ hội lớn và bị gắn mác “nữ diễn viên phim khiêu dâm” trong một thời gian dài.
Tạp chí Entertainment Weekly nhận định: “Một cảnh phim duy nhất đã phá vỡ hình ảnh một nghệ sĩ độc lập tài năng mà Sevigny đã dày công xây dựng, khiến cô bị các hãng phim lớn né tránh trong nhiều năm”. Mặc dù sau này cô vẫn tiếp tục tham gia nhiều tác phẩm nghệ thuật và truyền hình, nhưng dấu ấn của “The Brown Bunny” vẫn luôn được nhắc đến như một vết nhơ khó phai trong hồ sơ sự nghiệp của cô.
Tranh cãi về quyền lực và giới hạn của nghệ thuật
Nhiều bài viết học thuật và các bình luận điện ảnh đã sử dụng “The Brown Bunny” như một ví dụ điển hình cho cuộc tranh luận về sự mất cân bằng quyền lực giữa đạo diễn và diễn viên trong quá trình sản xuất phim. Câu hỏi lớn được đặt ra là: Khi nào thì nghệ thuật vượt qua ranh giới của đạo đức? Khi đạo diễn vừa là người kiểm soát toàn bộ dự án, vừa trực tiếp tham gia một cảnh nóng thật với bạn diễn, liệu có sự công bằng và sự đồng thuận thực sự trong suốt quá trình sản xuất hay không?
Tổ chức Women in Film đã lên tiếng sau khi bộ phim ra mắt, cho rằng đây là “một trường hợp cần được đánh giá lại về sự an toàn và quyền lợi của các nữ diễn viên trong môi trường làm phim độc lập”.
Hai mươi năm sau, “The Brown Bunny” vẫn là một ví dụ tiêu biểu trong các cuộc thảo luận về “phim nóng thật” trong điện ảnh. Một số nhà nghiên cứu điện ảnh đã đưa bộ phim này vào danh sách những tác phẩm “phá vỡ các quy ước về ranh giới giữa hiện thực và hư cấu” (trích từ tạp chí Film Quarterly năm 2018). Trong khi đó, nhiều người vẫn chỉ xem đây là một sản phẩm gây sốc nhằm mục đích thu hút sự chú ý, mà không có giá trị nghệ thuật rõ ràng.
Theo tờ The Independent, mặc dù vấp phải nhiều chỉ trích, bộ phim vẫn được đưa vào giảng dạy trong các lớp học điện ảnh để minh họa cho chủ nghĩa tối giản, việc sử dụng ánh sáng tự nhiên, và những vấn đề đạo đức nhạy cảm trong quá trình sáng tạo hình ảnh.
