Những dòng thư của Đại tướng Nguyễn Chí Thanh gửi vợ và gia đình
Trong chín tháng bà Nguyễn Thị Cúc – vợ Đại tướng Nguyễn Chí Thanh – chữa bệnh ở Trung Quốc, ông đã gửi cho bà 15 bức thư, để duy trì sự gắn kết và quan tâm từ xa. Những lá thư này nằm trong ấn phẩm Những cánh thư ra Bắc vào Nam, gồm 73 bức thư của Đại tướng Nguyễn Chí Thanh và gia đình, được viết trong gần 20 năm (1948-1967). Phần lớn là thư ông gửi đến vợ, ba bức dành cho các con, cùng những lá thư hồi âm. Qua đó, chân dung một vị tướng kiên cường trong cách mạng, đồng thời là người chồng, người cha yêu thương hiện lên sống động.
Trong 67 lá thư gửi bà Nguyễn Thị Cúc, độc giả có thể thấy các giai đoạn khác nhau của cuộc đời Đại tướng. Từ năm 1948 đến 1953, ông viết hơn 40 bức, khi từ Huế ra Liên khu 4, Liên khu 4 ra Việt Bắc, hoặc khi rời Chiến khu Việt Bắc. Giai đoạn 1954-1962, ông gửi 19 bức thư trong quá trình công tác các tỉnh, tháp tùng Chủ tịch Hồ Chí Minh dự Hội nghị các Đảng Cộng sản và Công nhân quốc tế, hoặc về thăm Quảng Bình. Năm 1962, khi bà Cúc bị ốm phải sang Bắc Kinh chữa bệnh, Đại tướng Nguyễn Chí Thanh đã gửi 15 bức thư qua bưu điện hoặc nhờ bất cứ ai có dịp công tác tại đó. Từ năm 1963 đến 1967, tập tài liệu lưu giữ thêm 17 bức thư.
Đại tướng không viết dài. Lá thư ngày 19/3/1948 chỉ có 35 từ, nhắc về một cơn mưa giản dị. Trong khi đó, bức thư viết năm 1965 là một trong những lá dài nhất, với 327 từ, thể hiện niềm vui khi nghe tin từ hậu phương: “Mừng quá, vì đã hơn hai tháng nay chưa nhận được thư mới, và anh đã gởi ra tất cả là ba lá thơ từ tháng 5 đến tháng 7. Có một lá nữa anh do cầm đi chậm có lẽ còn ít lâu nữa mới đến… Nghe cả bốn con đều mạnh khỏe và học khá ba mừng. Ba mong các con khỏe hơn, học khá hơn, lao động khá hơn và nhất là trau dồi đạo đức cho tốt vì nó là cái gốc của con người… Nghe bà khỏe, mừng lắm, còn cả Cúc khỏe nữa, anh mừng lắm…”
Vì nguyên tắc bí mật, cả người gửi lẫn người nhận đều dùng cách ám chỉ. Một đoạn thư của bà Cúc viết tháng 8/1965: “Anh Thao ơi! Cúc dặn nhé: Công việc làm ăn của anh nặng nhọc nhiều, anh cố bồi dưỡng để đủ sức làm ăn lâu dài anh nhé. Cúc chỉ mong anh đừng ốm đau, làm ăn ngày càng phát tài hơn nữa, thu thập ngày càng cao hơn nữa là Cúc và tất cả gia đình mừng thôi.” “Thao” là tên khác của Đại tướng Nguyễn Chí Thanh trong giai đoạn đi B – chiến trường miền Nam.
Tháng 11/1965, ông viết liền ba thư gửi về Hà Nội, trong đó có hai bức dành riêng cho hai con gái lớn. Qua những dòng nhắn gửi, Đại tướng luôn dặn con chăm chỉ học tập, lao động, đối xử tốt với bạn bè, sống thật thà, lễ độ, khiêm tốn, ngay thẳng. Ông cũng không ngại thể hiện tình cảm với con, kết thúc thư bằng câu “Hôn con. Ba yêu mến” khi gửi cho hai con gái.
Hình ảnh Đại tướng Nguyễn Chí Thanh với những tâm tư đời thường được khắc họa rõ nét qua những lá thư. Lời mở đầu sách viết: “Chúng ta cũng đã đọc những câu chuyện phảng phất màu sắc huyền thoại nhưng lại rất thực, kể về một cán bộ lãnh đạo cao cấp cõng cấp dưới qua suối, hay một chỉ huy quân đội ‘bênh vực’ một làn điệu quan họ. Bây giờ, đọc lại những bức thư viết từ khoảng xa là 69, gần là 49 năm trước, ta gặp lại vẫn Nguyễn Chí Thanh ấy, nhưng trong nỗi chờ mong thư vợ, mong đến mức tỷ mẩn đếm từng lá thư, băn khoăn đến mức so sánh số thư gửi đi với số thư nhận được, rồi nghĩ ra đủ thứ lý do để mà lo lắng, băn khoăn, nào là ốm đau, nào là giận hờn, nào là bom lửa… Ta thấy vị Đại tướng ngày nào sao mà gần gũi, sao mà thân thương, trong những khía cạnh hết sức đời thường.”
Những cánh thư ra Bắc vào Nam thuộc bộ sách Tướng Thanh – Tướng Vịnh, do Omega+ phối hợp Nhà xuất bản Quân đội Nhân dân phát hành. Bộ sách còn gồm Những câu chuyện về Đại tướng Nguyễn Chí Thanh, Hành trình vì hòa bình, Nguyễn Chí Thanh – Những góc nhìn từ hậu thế, mang đến những lát cắt sinh động về nhân cách, khả năng lãnh đạo và tình yêu thương của Đại tướng Nguyễn Chí Thanh đối với gia đình, chiến sĩ và nhân dân.
