Tưởng tượng về một màu sắc bạn chưa từng nghe nói đến, thậm chí chưa từng thấy, là điều gần như bất khả thi. Tuy nhiên, điều này được cho là đã xảy ra với 5 người tham gia vào một nghiên cứu khoa học mới đây, sử dụng nguyên lý trình chiếu màu sắc chưa từng có.
Các nhà khoa học tuyên bố họ đã phát hiện và đặt tên cho một “màu sắc mới” dựa trên việc kích thích các tế bào cụ thể trong võng mạc mắt người, nhưng tuyên bố này đang vấp phải sự tranh luận. Nghiên cứu, được công bố trên tạp chí Science Advances vào ngày 18 tháng 4 năm 2025, mô tả chi tiết phương pháp sử dụng tia laser để kích hoạt các tế bào hình nón trong võng mạc – vốn là những tế bào nhạy cảm với các bước sóng ánh sáng dài, trung bình và ngắn, giúp chúng ta nhìn thấy màu sắc. Điểm đặc biệt là tia laser được thiết kế để chỉ kích thích các tế bào hình nón nhạy cảm với bước sóng trung bình (M cones), một trạng thái không thể xảy ra tự nhiên chỉ bằng ánh sáng thông thường.
Thiết bị được sử dụng trong thí nghiệm, có tên là “Oz”, bao gồm hệ thống gương, laser và các thiết bị quang học. Các nhà khoa học cho rằng thiết bị này về mặt lý thuyết có khả năng trình chiếu “các màu sắc nằm ngoài dải màu thông thường mà mắt người tự nhiên có thể nhìn thấy”.
Kết quả là, 5 người tham gia nghiên cứu, tất cả đều có thị lực màu sắc bình thường, đã tuyên bố nhìn thấy một màu sắc được mô tả là “xanh lam-xanh lục với độ bão hòa chưa từng có”. Các nhà khoa học đã đặt tên cho “màu mới” này là “olo”. Do cách thức đặc biệt để tạo ra, màu “olo” không thể nhìn thấy bằng mắt thường nếu không có sự hỗ trợ của thiết bị kích thích chuyên dụng này. Họ cũng cung cấp một hình ảnh màu được cho là gần giống nhất với sắc thái “olo” mà họ đã tạo ra.
Chia sẻ với BBC, Giáo sư Ng – một trong những đồng tác giả và cũng là người tham gia thử nghiệm – mô tả màu “olo” là “có độ bão hòa cao hơn bất kỳ màu nào bạn có thể nhìn thấy trong thế giới thực”. Ông giải thích bằng cách ví von: “Hãy tưởng tượng bạn đã sống cả đời chỉ thấy các màu hồng nhạt, hồng baby, hồng pastel. Và rồi một ngày bạn đến văn phòng, ai đó mặc một chiếc áo màu hồng baby rực rỡ nhất mà bạn từng thấy, và họ nói đó là một màu mới, chúng tôi gọi nó là màu đỏ”.
Tuy nhiên, không phải tất cả các nhà khoa học đều đồng ý với tuyên bố về “màu sắc mới”. Theo The Guardian, John Barbur, một nhà khoa học về thị giác tại Đại học City St George’s, London, tranh luận rằng đây không thực sự là một màu sắc hoàn toàn mới. Ông lý giải: “Đó là một màu xanh lá cây bão hòa hơn mà chỉ có thể được tạo ra ở một chủ thể có cơ chế màu đỏ-xanh lá cây bình thường khi đầu vào duy nhất đến từ các tế bào hình nón M”. Barbur cũng cho rằng công trình nghiên cứu này có “giá trị hạn chế”.
Về khả năng mọi người khác có thể nhìn thấy màu “olo” trong tương lai, Giáo sư Ng cho biết đây vẫn chỉ là “khoa học cơ bản” và màu sắc này sẽ “không xuất hiện trên bất kỳ màn hình điện thoại thông minh hay TV nào trong tương lai gần. Và điều này còn rất, rất xa so với công nghệ kính thực tế ảo”.
Nghiên cứu về màu “olo” mở ra những hiểu biết mới về cách mắt người xử lý màu sắc, nhưng đồng thời cũng gây ra cuộc thảo luận thú vị trong cộng đồng khoa học về định nghĩa và khả năng tồn tại của một “màu sắc mới” nằm ngoài dải màu tự nhiên mà chúng ta vẫn biết.
