Jim Shooter, người viết kịch bản truyện tranh kỳ cựu và là Tổng biên tập Marvel Comics giai đoạn 1978-1987, đã qua đời hôm 30 tháng 6 ở tuổi 73, sau cuộc chiến với căn bệnh ung thư thực quản. Hollywood Reporter gọi ông là “ông trùm của ngành truyện tranh”, người đã đi từ một thiên tài viết truyện tuổi teen đến tổng biên tập có ảnh hưởng.
Sự ra đi của ông được nhà văn-biên tập viên Mark Waid thông báo trên Facebook và được con trai ông, Benjamin Shooter, xác nhận với The Hollywood Reporter.
Mở ra kỷ nguyên mới cho ngành xuất bản truyện tranh
Shooter trưởng thành trong một ngành công nghiệp vốn bảo thủ nhưng cũng rất mở. Những năm 1960, khi còn ở tuổi thiếu niên, Jim Shooter đã viết những câu chuyện và gửi đến National Comics (tên gọi của DC vào thời điểm đó). Biên tập viên huyền thoại Mort Weisinger bất ngờ gọi điện cho Shooter, mua những câu chuyện và đưa anh vào danh sách trả lương. Đây là một điều may mắn cho chàng trai trẻ, người có cha là công nhân thép ở Pennsylvania.
Shooter đã bắt chước phong cách viết truyện tranh của Marvel Comics, mang phong cách thời thượng của thập niên 1960 vào những bộ truyện tranh nghiêm túc hơn mà National Comics cho ra mắt. Ông đã tạo ra những thành viên mới của Legion of Super-Heroes như Karate Kid và Ferro Lad, đồng thời cũng sáng tạo nên Fatal Five phản diện. Ông cũng tạo ra nhân vật phản diện Superman được gọi là Parasite.
Mặc dù đã nổi tiếng, ông rời khỏi truyện tranh một thời gian dài trước khi quay trở lại, một lần nữa tại DC vào đầu những năm 1970 để viết truyện Superman và Legion. Sau đó, biên tập viên Marv Wolfman của Marvel đã chọn ông làm trợ lý biên tập và biên kịch từ năm 1976. Hai năm sau, nhờ sự hỗn loạn trong ngành truyện tranh, Shooter đã trở thành tổng biên tập Marvel khi mới 26 tuổi.
Một chặng đường đáng chú ý trong việc xuất bản truyện tranh hiện đại bắt đầu. Shooter đã chuyên nghiệp hóa một công ty vốn lỏng lẻo trong một ngành công nghiệp thậm chí còn lỏng lẻo hơn. Ông đảm bảo sách được xuất bản đúng hạn, họa sĩ được trả tiền đúng hạn và thậm chí còn được trả tiền bản quyền và bảo hiểm y tế.
Ông cũng có năng khiếu phát triển tài năng. Dưới sự bảo trợ của ông, Marvel đã cho ra đời những câu chuyện kinh điển từ nhà văn Chris Claremont và họa sĩ John Byrne trong Uncanny X-Men, Frank Miller trong Daredevil và Walt Simonson trong Thor, cùng nhiều tác phẩm khác. Trong khi các họa sĩ trở thành những cái tên lớn nhất trong ngành, X-Men không chỉ trở thành bộ truyện tranh thống trị và có ảnh hưởng nhất trong thập kỷ và sau đó, mà còn là một trong những thương hiệu thực sự đầu tiên của ngành.
Với Secret Wars năm 1984, một miniseries gồm 12 tập do Shooter, Mike Zeck và John Beatty vẽ, ông đã thiết lập khái niệm xuất bản các sự kiện giao thoa (crossover events) – phát hành các truyện tranh có sự tham gia của nhiều nhân vật hoặc dòng truyện khác nhau, thường có một cốt truyện chung và liên kết với nhau. Secret Wars là một thành công lớn về mặt xuất bản và là một “món đồ chơi” thịnh vượng. Xuất bản các sự kiện giao thoa là một khái niệm vẫn đang được Marvel và DC sử dụng cho đến ngày nay, ở các mức độ khác nhau.
Jim Shooter cũng rất coi trọng người hâm mộ, từng bất ngờ gọi điện và viết thư cho độc giả. Glen David Gold, tác giả của Carter Beats the Devil, đã viết trong hồi ký năm 2018 của mình, I Will Be Complete, về việc mùa hè trước khi anh vào trung học cuối những năm 1970, Shooter đã gọi điện sau khi đọc một câu chuyện về SHIELD mà anh đã gửi. Có lẽ nhìn thấy một phần của chính mình trong một thiếu niên viết truyện về siêu anh hùng, Shooter đã động viên, nói với nhà văn may mắn này hãy đọc nhiều nhất có thể ở trường trung học và học khoa học.
Phong cách quản lý gây tranh cãi và di sản không thể phủ nhận
Bất chấp những thành công, sự phát triển của Marvel trong việc tập đoàn hóa và sự thống trị chắc chắn trong truyện tranh, phong cách quản lý chặt chẽ và cứng rắn của Shooter bị một bộ phận đánh giá là xa lánh tài năng và biên tập viên.
Trong khi nhiều người gọi Shooter là “người đàn ông phức tạp”, Larry Hama, người đang viết GI Joe: A Real American Hero cho Marvel cũng như biên tập các tựa sách, cho biết ông tin rằng Shooter luôn cố gắng làm điều đúng đắn. Hama nhớ lại trên Facebook về việc Shooter đã đưa một nhà văn-họa sĩ vào gói bảo hiểm của công ty sau khi anh ta qua đời một ngày để giúp đỡ góa phụ của nhà văn-họa sĩ này. Hama viết: “Không chút do dự, Jim lấy giấy tờ từ tay tôi và lên lầu để thúc đẩy nó. Anh ấy nói, ‘Họ nợ anh ấy, chúng ta sẽ không nhắc đến việc anh ấy đã qua đời’. Tôi đã chứng kiến anh ấy làm những việc như vậy nhiều lần. Không có gì trong số đó được công khai vì những lý do hiển nhiên. Nó có thể khiến anh ấy mất việc, nhưng anh ấy đã làm đúng”.
Shooter thực sự đã bị Marvel sa thải vào năm 1987 – một sáng kiến xuất bản thất bại và mối quan hệ căng thẳng với các biên tập viên và tài năng cuối cùng đã gây ra hậu quả.
Nhưng ông vẫn tham gia ngành truyện tranh và vài năm sau đó đã ra mắt Valiant Comics, một công ty khởi động lại các nhân vật truyện tranh như Magnus, Robot Fighter và Solar, Man of the Atom trong những năm 1990, đồng thời tạo ra những anh hùng mới trong nỗ lực cạnh tranh với Marvel và DC. Ông thậm chí còn đưa những cựu binh của Marvel là Bob Layton, Barry Windsor-Smith và Don Perlin cùng những người khác tham gia vào dự án này.
Shooter chuyển sang một công ty truyện tranh khác, Broadway Comics, một công ty tồn tại trong thời gian ngắn, là một nhánh của Broadway Video. Sau khi rời khỏi trung tâm quyền lực của một ngành công nghiệp mà ông đã góp phần định hình, Jim Shooter làm việc tại các công ty độc lập khác và nhỏ hơn. Ông vẫn hoạt động, quay trở lại viết Legion of Super-Heroes cho DC vào năm 2007 và viết truyện tranh cho Dark Horse vào đầu năm 2010.
Paul Levitz, cựu chủ tịch của DC Comics, người từng làm biên tập viên và tác giả truyện tranh vào những năm 1970 và 1980, đã viết trên Facebook rằng: “Jim là một nhà văn siêu anh hùng xuất sắc, một người sáng tạo nhân vật, một biên tập viên có con mắt tinh tường và là người cống hiến hết mình cho những gì ông làm”. Levitz, người cùng thời với Shooter và cũng là bạn chơi poker, đã đưa ra một đánh giá sáng suốt trong hồi ký của mình: “Theo quan điểm của tôi, ông ấy yếu hơn nhiều với tư cách là một nhà lãnh đạo doanh nghiệp, và thật không may, đó lại là điều ông ấy muốn trở thành nhất. Theo quan điểm của tôi, cảm nhận về lịch sử của ông ấy không tốt bằng cảm nhận về tiểu thuyết. Nhưng những gì ông ấy làm tốt, ông ấy đã làm một cách tuyệt vời… và đứa trẻ bên trong tôi sẽ luôn biết ơn vì nguồn cảm hứng của ông ấy”.
