Đằng sau vai diễn Sa Tăng huyền thoại, Diêm Hoài Lễ sống một đời âm thầm cống hiến, không màng thù lao, hy sinh sức khỏe và ra đi trong sự tiếc nuối của bao thế hệ khán giả.
Bộ phim “Tây Du Ký” ra mắt năm 1986 đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng khán giả với cuộc hành trình đầy gian nan của thầy trò Đường Tăng. Trong số ba đồ đệ, Tôn Ngộ Không nổi bật về tài năng, Trư Bát Giới gây ấn tượng với tính cách hài hước, còn Sa Tăng lại lặng lẽ, ít được chú ý hơn. Mặc dù vậy, vai diễn Sa Tăng với tạo hình dữ dằn, khắc khổ, luôn gánh vác trách nhiệm nặng nề và tính cách hiền lành, vất vả nhất đoàn phim, vẫn là một phần không thể thiếu của tác phẩm kinh điển này.Ít ai biết rằng vai Sa Tăng không chỉ do một mà tới hai diễn viên đảm nhiệm. Ngoại hình tương đồng cùng lớp hóa trang đặc trưng, thêm vào việc nhân vật Sa Tăng ít xuất hiện đã khiến nhiều người lầm tưởng rằng chỉ có một diễn viên duy nhất thủ vai từ đầu đến cuối.
Diêm Hoài Lễ, một diễn viên kịch nói kỳ cựu đến từ Bắc Kinh, đã thử vai trong đoàn làm phim “Tây Du Ký” với mong muốn ban đầu là một vai phụ. Tuy nhiên, với vóc dáng cao lớn và gương mặt đặc trưng, đạo diễn đã nhận thấy ông hoàn toàn phù hợp với hình tượng Sa Tăng và mời ông vào vai. Ở tuổi U50, Diêm Hoài Lễ đầy nhiệt huyết đón nhận vai diễn điện ảnh đầu tay này.
Sự cống hiến của Diêm Hoài Lễ cho vai diễn vô cùng lớn. Ông thường xuyên phải mang vác hành lý nặng, gây ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe. Theo lời kể của Mã Đức Hoa (thủ vai Trư Bát Giới), Diêm Hoài Lễ thậm chí còn bị tổn thương phổi trong quá trình quay phim: “Có lần, khi đoàn phim đang quay ở một làng nhỏ, trong phòng có rất nhiều muỗi nên mọi người đốt hương muỗi và được nhắc nhở ra ngoài. Nhưng Diêm Hoài Lễ nói không sao và vẫn ở lại.” Vụ việc này đã khiến phổi của ông bị ảnh hưởng nghiêm trọng mà không hề hay biết. Sau khi hoàn thành phần 1 của phim, Diêm Hoài Lễ bất ngờ ngất xỉu trong một chuyến du lịch và được chẩn đoán phổi đã sưng to.
Dù phải nói lời chia tay đoàn phim và nhường lại vai Sa Tăng cho Lưu Đại Cương sau phần 1, Diêm Hoài Lễ vẫn được công chúng đánh giá rất cao. Ông không chỉ là Sa Tăng đầu tiên mà còn được xem là “Sa Tăng kinh điển nhất của Tây Du Ký”.
Đặc biệt, trong quá trình tham gia “Tây Du Ký”, Diêm Hoài Lễ còn đảm nhiệm khoảng 20 vai phụ khác như Thái Thượng Lão Quân, Ngưu Ma Vương, Tây Hải Long Vương, Mắt Ngàn Dặm, và các nhân vật quần chúng như hòa thượng, ông già, đại tướng Cuốn Bộ. Điều đáng khâm phục là Diêm Hoài Lễ không nhận bất kỳ khoản thù lao nào cho những vai diễn này, thể hiện sự cống hiến hết mình cho nghệ thuật.
Ngoài đời, Diêm Hoài Lễ cũng là một người tài năng và đức độ, được nhiều người kính trọng. Suốt 6 năm gắn bó với đoàn phim, ông nhận được tình cảm yêu mến từ tất cả mọi người và đặc biệt thân thiết với hai “sư huynh” Lục Tiểu Linh Đồng và Mã Đức Hoa. Mã Đức Hoa tiết lộ rằng ông và Diêm Hoài Lễ xem nhau như anh em ruột thịt, thậm chí từng phải ăn chung một hộp cơm trong thời gian dài khi đoàn phim gặp khó khăn tài chính.
Năm 2009, khi Diêm Hoài Lễ bệnh nặng vì căn bệnh phổi, các diễn viên trong đoàn phim “Tây Du Ký” đã cùng nhau liên lạc để đến thăm “Sa Tăng”. Lục Tiểu Linh Đồng là người đầu tiên đến, còn Mã Đức Hoa do kẹt xe nên đã đến muộn và không thể gặp Diêm Hoài Lễ trong khoảnh khắc cuối cùng. Điều này khiến “Trư Bát Giới” bật khóc nức nở vì tiếc nuối.
Diêm Hoài Lễ đã trút hơi thở cuối cùng ở tuổi 73 sau thời gian dài chống chọi với bệnh viêm phổi. Lục Tiểu Linh Đồng nghẹn ngào kể lại giây phút cuối cùng: “Khi tôi đến, anh ấy đang được các bác sĩ cấp cứu và thở oxy, dường như không còn tỉnh táo nữa. Vợ Hoài Lễ nói với chồng: ‘Anh ơi, đại sư huynh đến thăm anh này.’ Tuy không nói được, tôi thấy những giọt nước mắt chảy ra từ khóe mắt của Hoài Lễ.”
Một sự trùng hợp đầy ý nghĩa, ngày Diêm Hoài Lễ qua đời cũng chính là ngày sinh nhật của Lục Tiểu Linh Đồng. Chính vì vậy, “Ngộ Không” đã quyết định từ đó về sau không tổ chức sinh nhật nữa, để dành ngày này cho “sư đệ” của mình.
