Sự ra đi của ‘t Zonnetje – tiệm cà phê 400 năm tuổi mang đậm hồn phố cổ Amsterdam – không chỉ là câu chuyện kinh doanh thất bại, mà còn là lời cảnh tỉnh về sự mất mát văn hóa trong dòng chảy du lịch hiện đại.
Nằm lọt thỏm giữa khu phố cổ kính của Amsterdam, quán cà phê – tiệm trà ‘t Zonnetje (tạm dịch là “mặt trời nhỏ”) đã sống sót qua hàng thế kỷ biến động, từ những cuộc chiến tranh đến các cuộc khủng hoảng tài chính. Nhưng thứ mà nó không thể vượt qua… lại là các trào lưu lan truyền từ TikTok.
Theo đài CNN, chủ quán – bà Marie-Louise Velder – đã quyết định sẽ đóng cửa ‘t Zonnetje vào cuối tháng 5 tới sau nhiều năm cố gắng duy trì hoạt động. Áp lực từ giá thuê mặt bằng tăng vọt, doanh thu giảm sút và đặc biệt là xu hướng “ăn theo TikTok” của khách du lịch đã khiến một biểu tượng văn hóa của thành phố lâm vào ngõ cụt.
Thắng thời gian nhưng thua xu thế
Trong mắt nhiều người dân Amsterdam, ‘t Zonnetje không đơn thuần là nơi để mua cà phê hay trà. Đó là một không gian để sống chậm, để trò chuyện, để cảm nhận mùi hương thảo mộc đậm đà và không khí ấm cúng như bước ra từ truyện cổ tích.
Tiệm nằm trong một tòa nhà từ thế kỷ 17 – nơi từng chứng kiến bao thế hệ người Hà Lan ghé qua. Nhưng giờ đây, những giá trị cổ kính ấy lại trở nên lạc lõng giữa dòng du khách trẻ chỉ tìm kiếm những điểm “check-in đẹp” nhờ gợi ý từ mạng xã hội.
“Đây là một di sản. Nếu mất đi, thành phố rồi sẽ chỉ còn những trung tâm thương mại vô hồn,” một khách quen lâu năm – chị Kate Carlisle – nghẹn ngào chia sẻ. “Chúng ta cần hành động nếu không muốn Amsterdam đánh mất chính linh hồn của mình.”
Hành trình của một người giữ lửa
Năm 1999, bà Velder mua lại ‘t Zonnetje chỉ bằng… một cái bắt tay. Không hợp đồng, không kế hoạch dài hạn, nhưng bà mang theo một tinh thần kiên định: bảo tồn những gì thuộc về truyền thống.
Ban đầu, tiệm chỉ là một gian nhỏ, hoạt động thủ công với “một xô than, một xô nước và chút thảo mộc”. Nhưng từ những điều giản dị ấy, bà xây dựng nên một kho tàng hương vị phong phú với hơn 350 loại trà, nhiều loại do chính bà sáng tạo với “công thức bí mật”.
“Chúng tôi không chỉ bán trà hay cà phê,” một nhân viên nói. “Chúng tôi lưu giữ ký ức và kể chuyện về thành phố này qua từng ly nước.”
Bài toán bảo tồn bản sắc
Dù đang tưng bừng kỷ niệm 750 năm thành lập, thủ đô Hà Lan vẫn chật vật bảo vệ bản sắc văn hóa khỏi làn sóng du lịch đại trà. Nhiều du khách đến Amsterdam không còn vì văn hóa hay lịch sử, mà bị hấp dẫn bởi những dịch vụ “nóng” như quán cần sa, bar giải trí hoặc tiệm bánh nổi tiếng TikTok.
Chính quyền thành phố đã nhiều lần cố chuyển hướng du lịch sang mô hình thân thiện và lành mạnh hơn, nhưng thực tế không dễ dàng. Những địa điểm lâu đời như ‘t Zonnetje đang lần lượt bị bỏ lại phía sau.
Và như thế, giữa một thành phố đang ngày càng hiện đại, lấp lánh ánh đèn và âm thanh sôi động, có một góc nhỏ sắp lặng im – nơi từng là “mặt trời nhỏ” của biết bao thế hệ người Amsterdam.
Bài học cho những không gian xưa cũ tại Việt Nam
Câu chuyện của ‘t Zonnetje không chỉ khiến người dân Amsterdam tiếc nuối, mà còn gợi lên một thực trạng đáng suy ngẫm tại Việt Nam. Giữa nhịp sống hiện đại và cơn sốt mạng xã hội, nhiều quán cà phê, tiệm sách hay không gian nghệ thuật mang dấu ấn thời gian ở Hà Nội, TP.HCM hay Hội An cũng đang dần bị lãng quên.
Không ít nơi từng là “góc quen” của bao thế hệ, nay đìu hiu vì khách trẻ chuộng những địa điểm mới, “lên hình đẹp”, mà đôi khi thiếu chiều sâu văn hóa. Nếu không có những chính sách hỗ trợ thiết thực hay sự chung tay gìn giữ từ cộng đồng, rất có thể những “báu vật ký ức” của đô thị Việt cũng sẽ chịu chung số phận với ‘t Zonnetje – lặng lẽ đóng cửa trong tiếc nuối.
